Maar laten we een beetje afstand nemen van de beroering en niet vergeten dat de media slechts één lens zijn waardoor we de actualiteit kunnen bekijken. De geschiedenis zou een ander perspectief kunnen bieden. Ter illustratie: als ik het nieuws had gelezen tijdens een van de vele humanitaire, ecologische en politieke crises van de afgelopen 150 jaar, waren mijn verbijstering en bezorgdheid waarschijnlijk vergelijkbaar geweest met die van vandaag. Gaat de geschiedenis zich dan herhalen? Wel, alleen als we het toelaten! En dat is waar strategie komt kijken.

Ik ben mij er ten zeerste van bewust dat ik de grenzen van je verbeelding opzoek wanneer ik de kloof probeer te overbruggen tussen de bespreking van de huidige wereldspanningen enerzijds en het nogal abstracte begrip ‘strategie’ anderzijds. Maar je moet wel even geduld hebben, want de hierboven genoemde verandering van perspectief is slechts één voorbeeld van de oorzakelijke verbanden die tussen de twee kunnen bestaan.

Voor we zover zijn, moeten we eerst een probleem met de strategie aansnijden. Ik moet bekennen dat ik, zelfs na een twintigtal jaar in strategiefuncties te hebben gewerkt en strategische theorieën in bibliotheekgrote porties te hebben verslonden, nog steeds niet goed weet wat ik moet zeggen wanneer mij wordt gevraagd een eenvoudige maar nauwkeurige definitie te geven van wat strategie eigenlijk is. Ik ben echter tot twee nuttige inzichten gekomen.

Weg met onbegrijpelijke acroniemen

Ten eerste gaat het leven te veel over emoties, verandering en complexiteit – dat maakt het volgens mij juist zo boeiend – om zich ooit te laten persen in eendimensionale theorieën en statische modellen. Proberen deze intrinsieke zwakte te verbergen door de strategiemodellen steeds complexer te maken, is niets anders dan een probleem oplossen door een nog groter probleem te creëren. Dit proberen te verbergen achter de alomtegenwoordige sluier van onbegrijpelijke acroniemen of geweldige soundbites (´De Tien Geboden van een Geweldige Strategie´) is een tactiek die volgens mij ook nooit erg goed zal werken.

Persoonlijk zie ik liever de mogelijkheid onder ogen dat strategie misschien nooit in staat zal zijn het echte leven in de echte wereld effectief te begeleiden. Strategie werkt namelijk op een menselijke schaal, wanneer zij een gemeenschap inspireert en stuurt waar wij deel van uitmaken, een gemeenschap waartoe wij ons kunnen verhouden en die wij kunnen begrijpen. Strategie heeft vaak moeite om grootschalige mondiale systemen te doorgronden, met hun totaal onvoorspelbare dynamiek en diep verweven relaties. Ik denk ook niet dat er één enkele, duidelijk omschreven wereldwijde gemeenschap bestaat waartoe we allemaal behoren en waarmee we ons verbonden voelen. Daarom verwacht ik niet dat een van de bestaande politieke, religieuze en economische systemen in de wereld met een effectieve strategie zal komen om de donkere wolken van onze collectieve horizon weg te houden.

Strategie werkt namelijk op een menselijke schaal, wanneer zij een gemeenschap inspireert en stuurt waar wij deel van uitmaken, een gemeenschap waartoe wij ons kunnen verhouden en die wij kunnen begrijpen.

Ten tweede, en op een duidelijk positievere noot, is er Parov Stelar. Als u hem niet kent, stel ik voor dat u zijn liedje “The Sun” opzoekt. Laat dan deze tussen-de-regels-strategieles in je oren doordringen:

I’m gonna follow the sun

Don’t stop, you got to move

Keep moving on, moving on

I’m never gonna stop

Ik veronderstel dat de artiest dat niet per se van plan was, maar hij heeft hier zeker een aantal strategische hoekstenen genoemd, waar ik persoonlijk mee in verband kan worden gebracht.

De stip op de horizon

Ten eerste zie ik het verband tussen strategie en het beeld van het volgen van de zon. Als puntje bij paaltje komt, gaat strategie over het plaatsen (of verschuiven) van je stip op de horizon. Daarom vind ik dat verziende mensen goede strategen kunnen zijn.

Ten tweede is er die verwijzing naar de eeuwigdurende beweging. In een wereld van voortdurende verandering inspireert me dat om strategieën te ontwerpen die flexibel op verandering kunnen inspelen. Anders gezegd: om mensen te helpen de focus te vinden en de veerkracht op te bouwen om hun strategieën tot leven te brengen.

Ten derde ben ik ook een groot voorstander van het idee om nooit te stoppen. Dat is de manier waarop strategieën werken; afhankelijk van de vraag of deze ten grondslag liggen aan persoonlijke of professionele Betere Toekomst, stoppen strategieën pas wanneer lijkschouwers of faillissementsadvocaten hun intrede doen. Dat is duidelijk niet waar jij en ik naar toe gaan. Laten we dus afspreken om nooit te stoppen.

Strategie mag dan wel alles geven wat in haar macht ligt om niet in een nauwkeurige definitie verstrikt te raken, maar als het erop aankomt een lineair en rechtstreeks pad uit te stippelen naar een Betere Toekomst op wereldschaal, kan ze zeker de contouren van die Betere Toekomst schetsen. Doet Plato’s allegorie van de grot een belletje rinkelen? Wel, strategie kan zijn als het vuur in de grot, dat het besef doet ontstaan dat ‘waar we vandaag zijn’ niet noodzakelijk ‘waar we morgen moeten zijn’ is.

zie strategie niet als het recept, maar eerder als het boodschappenlijstje. Strategie is niet bedoeld als het kookboek, noch is het de elektriciteit of het vuurvonkje dat het fornuis doet branden. Zie strategie als het verbindingsweefsel tussen deze twee cruciale acties.

Voortbouwend op dit bewustzijn kan strategie ook krachtige inspiratie en begeleiding bieden om een storm te laten ontbranden. Maar om deze culinaire analogie nog een stap verder te zetten: zie strategie niet als het recept, maar eerder als het boodschappenlijstje. Strategie is niet bedoeld als het kookboek (dat in veel drukke huishoudens uiteindelijk niet meer is dan een accessoire dat stof staat te verzamelen op een plank), noch is het de elektriciteit of het vuurvonkje dat het fornuis doet branden. Zie strategie als het verbindingsweefsel tussen deze twee cruciale acties; het is het stukje in het midden dat ons inspireert om aan de slag te gaan, en ons helpt onze ambitie om te zetten in concrete acties. Goede strategieën bereiken dit door een aantal bouwstenen methodisch te combineren. Laten we die eens uit elkaar halen.

Tien bouwstenen van strategisch denken

1. Verander je perspectief

Heb je ooit een van de grote impressionistische kunstwerken gezien? Monet, Renoir en Gauguin zijn slechts enkele voorbeelden. Wat deze stijl onderscheidde van alle voorgaande, was het feit dat het impressionistische schilderij een duidelijk beeld schetste – maar alleen voor degenen die bereid waren om er afstand van te nemen. Wie met zijn neus in het doek duikt om de kleinste details te ontdekken, komt bedrogen uit, want de bijziende ziet slechts een grote hoeveelheid schijnbaar willekeurige likjes verf. Wie van iets verder weg kijkt, krijgt een breder beeld te zien en kan zich alleen maar een voorstelling maken van het uitzonderlijke evenwicht tussen techniek en creativiteit dat nodig is geweest om een gestructureerd beeld te laten ontstaan uit schijnbaar ongestructureerde elementen. Dit is wat grote strategen kunnen leren van grote kunstenaars: zij helpen je om van perspectief te veranderen en om zowel het grotere geheel als de bepalende onderdelen ervan te begrijpen.

2. Begrijp je missie

Ga door. Ga naar buiten en verander de wereld! Ontwricht dingen, als het moet. Want de logica dicteert dat de dingen die vandaag een donkere wolk aan de horizon van de wereld hangen, niet diegene kunnen zijn die de wolk morgen zullen verjagen. Streef er daarom naar de wereld te veranderen door echte impact te creëren binnen je eigen gemeenschap. Blijf zo hard duwen dat dit uiteindelijk dingen in beweging krijgt op een grotere schaal.

3. Bepaal je visie

Klaar zijn voor een grote missie begint met een nog grotere visie. Stop met het lezen van deze post en ren onmiddellijk weg van je bureau: nu is het tijd om op de schouders van reuzen te staan en het grote plaatje met je eigen ogen te zien. Denk Groot. Droom Groter. Wees de grootste en stoutmoedigste visionair ooit. Ik heb het hier over het soort dingen die de mens vroeger op de maan zette.

4. Wees medelevend

Rome is niet in één dag gebouwd. Het is onvermijdelijk dat je focus heen en weer moet gaan tussen je stip aan de horizon en dat bureau waar je net van wegliep. Gun jezelf een pauze. Je kunt de wereld niet van de ene op de andere dag veranderen.

5. Focus. Focus. Focus

Voortbouwend op het vorige onderdeel, hoef je de wereld niet eens van de ene dag op de andere te veranderen. Je moet het ook niet 24/7 proberen, trouwens. Persoonlijk denk ik dat niemand meer dan tien procent van zijn tijd in de Strat-o-sfeer zou moeten doorbrengen, werkend aan zijn strategische doelen. Maar dat is op de strikte voorwaarde dat deze tijdsbesparing van je strategie gebeurt met de Focus batterij volledig opgeladen en in goede werkende staat.

6. Maak flexibel gebruik van je plan B (en vervolgens van plannen C tot Z)

We mogen niet vergeten dat Rome niet op één dag werd gebouwd en dat er vele wegen zijn die daarheen leiden. Dingen veranderen. Jij verandert. Zorg dus dat je plan B klaar is. Als ook dat niet werkt, kan je nog steeds gerust zijn: het Latijnse alfabet telt 26 letters.

7. Beheers het. Leef het. Adem het.

Die conventionele globale systemen waar we het eerder over hadden, zullen zichzelf niet zomaar op een dag opnieuw uitvinden. Er zullen altijd factoren zijn die buiten onze macht liggen en waarop we niet mogen rekenen om de donkere wolk aan de horizon van de wereld zomaar te doen verdwijnen. Het is dus aan jou en mij: als de donkere wolk je stip aan de horizon in de weg staat, ga er dan heen en jaag hem weg.

Daarom is het hebben van een strategie op zich geweldig, maar nooit goed genoeg. Het gaat erom dat je handelt naar je strategie, en die tot leven brengt. Om dat te laten gebeuren, moet je strategie je inspireren en voeden met uitzonderlijke inzet en focus. Je moet er eigenaar van zijn, van begin tot eind. Overigens, als je jouw strategie gebruikt om de Betere Toekomst voor jouw deel van de wereld te stimuleren – je eigen gemeenschap op menselijke schaal en je eigen delen van systemen op grotere schaal – zou dit wel eens de meest effectieve manier kunnen blijken om momentum op te bouwen voor een wereldwijde systeemverandering.

8. Doe het

Ik hoop dat de in dit artikel geschetste basisstrategieën je zullen helpen om jouw eigen stip aan de horizon te zetten en effectieve strategieën te ontwerpen om je daar te brengen. Denk eraan, the proof is in the pudding: goede strategieën moeten op een even geweldige manier worden uitgevoerd. Om ervoor te zorgen dat je strategie een betekenisvolle impact zal hebben, moet je niet alleen strategie maken, maar het ook doen. Persoonlijk haal ik mijn inspiratie uit een van de boeken van Sir Richard Branson. En dat is alleen al door af en toe een blik te werpen op de voorpagina: ´Screw It, Let´s Do It´!

9. Blijf in beweging

In een wereld die constant verandert, moet je in beweging blijven. Het liefst vooruit, maar als dat op dit moment niet mogelijk is, vermijd dan koste wat kost het Sitting Duck-syndroom. Geloof me niet op mijn woord. Zet Parovs De Zon op de luidste luidspreker in je huis, zodat je deze strategische mantra echt meekrijgt:

´Don’t stop, you got to move. Keep moving on, moving on.´

10. Blijf duwen

Wat omhoog gaat, moet naar beneden komen. Veerkracht gaat over het gebruiken van dit onvermijdelijke momentum om terug te veren. Als je van oude geschiedenis houdt, dan denk ik dat de oude Seneca het bij het rechte eind had toen hij concludeerde: “Er is geen gemakkelijke weg van de aarde naar de sterren”.

Tot slot: als je niet terugschrikt voor een soundbite, hoop ik dat je al de contouren hebt gezien van wat op een dag jouw eigen ‘Tien Geboden van een Geweldige Strategie’ zouden kunnen worden.

Ik kijk er echt naar uit om je gedachten hierover te horen. Voel je vrij om op LinkedIn te connecteren en je mening te delen.